De as Amersfoort-Utrecht groeit uit tot Earth Valley: een kennisomgeving die dankzij de opvallend sterke aanwezigheid van ingenieursbureaus, innovatieve geo-bedrijven en kennis- en onderwijsinstellingen een cruciale bijdrage kan leveren aan wereldwijde maatschappelijke opgaven.
De start van het nieuwe ecosysteem, met de overheid als aanjager, is veelbelovend. In gesprek met de Amersfoortse burgemeester Lucas Bolsius, wethouder Fatma Koşer Kaya (economie) en Earth Valley-kwartiermaker Wouter van Daal van ROM Utrecht Region.
Koşer Kaya: ‘De aanwezigheid van zoveel bedrijven in deze omgeving die zich bezighouden met ruimtelijke vraagstukken en geo-data is uniek. De bundeling daarvan is de crux. Het netwerk dat nu ontstaat gaat de basis vormen van Earth Valley. En dat netwerk, dat ecosysteem van innovatieve bedrijven en kennisinstellingen, koppelen we aan onderdelen van grote maatschappelijke opgaven waar we als overheid voor staan, zoals klimaatverandering, de energietransitie en het woningtekort. Daardoor is daar beter beleid op te maken. Dat is enorme winst.’
Van Daal: ‘Earth Valley is niet iets wat we vandaag zeggen en er morgen is. Het is een olievlek die zich steeds verder uitbreidt. Wat belangrijk wordt: Earth Valley is een groot begrip en dat moeten we gaan laden. We moeten een logische propositie hebben die mensen snappen. Paar voorbeelden: we focussen nu op duurzaam gebouwde omgeving, klimaatadaptatie en mobiliteit. Dat doen we vanuit een fundament van geo-data en digital twins, virtuele kopieën van de werkelijkheid. We moeten dat verder uitharden: wat willen we vooral wel doen en wat niet? Elke gemeente heeft te maken met dezelfde hittestress, om een voorbeeld te noemen. Dus als we duidelijk hebben waar onze prioriteiten liggen om het verschil te maken, dan kunnen we de juiste bedrijven en kennisinstituten koppelen aan de uitdagingen van overheidspartijen. Het leuke is dat de overheid een stimulerende rol heeft. De overheidspartijen zijn opdrachtgever binnen Earth Valley en hebben er uiteindelijk extra benefits van, want de uitkomsten zijn van grote waarde voor de leefomgeving.’
De aanwezigheid van zoveel bedrijven in deze omgeving die zich bezighouden met ruimtelijke vraagstukken en geo-data is uniek. De bundeling daarvan is de crux.
Fatma Koşer Kaya, wethouder Amersfoort
Bolsius: ‘Het is goed om daarvoor terug te gaan naar de eerste fase. Als je burgemeester van Amersfoort wordt hoor je al snel: Amersfoort is het kadastrale middelpunt van Nederland. Ik werd vervolgens benaderd om voorzitter te worden van de Basisregistratie Grootschalige Topografie, een digitale kaart van Nederland waarop alle fysieke objecten zoals gebouwen, wegen, water en groen zijn vastgelegd. Dan word je in de wereld getrokken van diverse gegevensdragers, van defensie tot Rijkswaterstaat, en dan zie je dat er gaatjes in die kaart ontstaan omdat de gegevens niet op elkaar aansluiten. Bij de aanleg van een weg is dat ingewikkeld, want die weg moet wel doorlopen. Dankzij mijn werkbezoeken kom ik bij veel van die organisaties over de vloer en dan ga je nadenken: ze zitten vlak bij elkaar, maar kennen elkaar niet goed. We zijn die werelden met elkaar gaan verbinden. Dat is in een enorme stroomversnelling gekomen sinds we al die digitale gegevens koppelen aan al die maatschappelijke vraagstukken. Het is mooi te zien hoe dingen nu bij elkaar komen in Earth Valley.’
Koşer Kaya: ‘Toen ik uit Den Haag hiernaartoe kwam als wethouder, had ik één ding heel scherp: wat is Amersfoort eigenlijk een innovatieve stad en waarom zijn ze zo bescheiden, dat mogen ze best wat meer laten zien. Lucas Bolsius had eerder al een bijeenkomst met geo-bedrijven gehouden en toen ik er kwam hebben we dat voor de tweede keer gedaan. Ik had toen weer die verwondering: wat een enorme potentie zit hier en waarom weten we daar niet van? Ik heb lang in de Tweede Kamer gezeten, maar ik heb daar nooit horen voorbijkomen: wat is de Amersfoort – Utrecht-regio een interessante omgeving. Terwijl dat van nature wel zo is. Toen hebben we samen met GeoBusiness Nederland iedereen die het maar wilde horen verteld over de aanwezigheid van al die geo-bedrijven, zodat het ging indalen. Vervolgens zijn de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht Region en de provincie erbij betrokken, wat ertoe heeft geleid dat we dit als een enorm belangrijke omgeving met veel potentie zijn gaan zien, zeker met het oog op de maatschappelijke opgaven waar we voor staan.’
Van Daal: ‘In de afgelopen tien jaar is er in Amersfoort al veel over de aanwezigheid van geo-bedrijven gesproken. Toen al zat er veel energie bij betrokken partijen. De tweede fase begon afgelopen voorjaar. Na een onderzoek van adviesbureau BMC hebben we zelf een breder onderzoek gedaan en daaruit bleek dat de kennis en expertise niet alleen in Amersfoort zat, maar op de gehele lijn Amersfoort-Utrecht. De eerste constatering was dan ook: Amersfoort is de startmotor van het nieuwe ecosysteem, maar we moeten dat breder trekken. Het tweede wat we zagen: de gemeente is vaak de eindklant. Zeventig procent van de omzet van de bedrijven wordt bepaald door overheidspartijen. De derde constatering: overheidspartijen hebben met gigantische maatschappelijke thema’s te maken, zoals klimaatproblematiek, de energietransitie, woningbouw. Het nieuwe coalitieakkoord is net gepresenteerd en dat gaat veelal over de thema’s waarmee de bedrijven bezig zijn. We hebben de sector dan ook duidelijker gekoppeld aan die thema’s, waardoor de actieve rol van de overheid logischer wordt. Vierde: de bedrijven in deze sector groeien zo hard, omdat hun kennis en expertise zo nodig is, dat we kennisinstellingen nodig hebben voor de aanwas van nieuw talent. Mbo’s, hbo’s en associate degrees zitten in Amersfoort en een van de beste universiteiten op het gebied van geo science zit in Utrecht, dus het is ook daarom logisch om de as vanuit Amersfoort naar Utrecht door te trekken, zodat we meer body creëren rond Earth Valley.’
Van Daal: ‘Ook dat hebben we geanalyseerd. Amersfoort en Utrecht liggen centraal in Nederland. Veel dienstverlenende bedrijven, adviesbureaus zoals Arcadis, Royal HaskoningDHV en Sweco, hebben hun kantoor hier gevestigd omdat deze regio goed aan te rijden is door medewerkers uit Groningen en Maastricht. Het tweede aspect dat bedrijven aangeven: het is hier gewoon heel goed wonen, met de Utrechtse Heuvelrug dichtbij en binnensteden van Amersfoort en Utrecht waar cultureel hartstikke veel te doen is. Willen mensen in de rust van de bossen wonen, dan kan dat ook in deze regio. Daarnaast zie je op het gebied van mobiliteit partijen als ProRail en NS en is de regio een kennisomgeving met veel vooraanstaande kennisinstituten zoals TNO, KNMI, RIVM en Deltares, waarmee we samen invulling kunnen geven aan de grote vraag naar kennis en talent.’
Bolsius: ‘Voor mensen uit plaatsen als Groningen en Enschede die banen vinden in de Randstad en daar willen wonen, of in elk geval vlakbij, is Amersfoort een heel interessante plek. Je hoeft maar een klein stuk te rijden en je zit diep in de Randstad.’
Koşer Kaya: ‘En de bedrijven trekken elkaar aan. Kijk eens hoeveel van die bedrijven alleen al in Amersfoort gevestigd zijn. Neem NEO, dat veranderingen in leefomgevingen in beeld brengt. Op heel slimme, intelligente manier komen ze tot data die ons in staat stelt betere beslissingen te nemen. Dat is ongelooflijk belangrijk met het oog op klimaatadaptatie.’
Bolsius: ‘En kijk naar Simacan, dat oplossingen bedenkt voor de transport- en vervoerssector, op basis van real-time en voorspellende informatie, zodat bijvoorbeeld drukke gebieden gemeden worden. Het is ongelooflijk slim hoe dat gedaan wordt. Simacan is met zijn oplossing in staat om real-time met het navigatiesysteem van een vrachtwagenchauffeur te communiceren. Stel, die chauffeur rijdt altijd dezelfde route, maar op die route is een grote demonstratie bezig. Dan wordt de chauffeur dankzij het navigatiesysteem via een andere route naar de bestemming geleid. Je kunt dus direct verkeersbewegingen beïnvloeden. Dit zijn voorbeelden waar we als stad veel aan hebben, ook vanuit veiligheidsoogpunt.’
We creëren een magneet en met die magneet kunnen we een bovengemiddelde bijdrage leveren aan al die grote maatschappelijke opgaven.
Wouter van Daal, Earth Valley-kwartiermaker ROM Utrecht Region
Van Daal: ‘Over vijf jaar is in deze regio een enorm sterk netwerk van Earth Valley-bedrijven die elkaar allemaal kennen en samenwerken in grote projecten. Elke student in Europa weet dan: als ik een bijdrage wil leveren aan de grote maatschappelijke thema’s in de wereld, moet ik in de regio Amersfoort-Utrecht zijn. Bedrijven kunnen hun plannen krachtiger pitchen in Europa, want ze doen dat met het Earth Valley-systeem achter zich. Earth Valley is dan een merk, een instituut geworden, waardoor de toegang tot Europese gelden voor projecten makkelijker is. Zoeken Europese steden naar samenwerking voor een pilot, dan bellen ze naar Earth Valley. We creëren een magneet en met die magneet kunnen we een bovengemiddelde bijdrage leveren aan al die grote maatschappelijke opgaven.’
Koşer Kaya: ‘Amersfoort is niet voor niets nu al een proeftuin van Europa. Dat ze bij ons zijn gekomen voor het SCOREwater-project is geen toeval. Naast Barcelona en Göteborg zijn we de stad geworden waar we onderzoek doen naar grondwater, neerslag, bodemvocht en hitte en hoe we op een betere manier de openbare ruimte kunnen aanpassen. Stel je voor dat we voor al die grote thema’s die spelen belangrijke conclusies trekken uit al die data die we hier verzamelen, met al die slimme devices die we hier gebruiken. Niet alleen Nederland kan daar baat bij hebben, maar de hele wereld. Daar hebben we wel een overheid bij nodig die ons steeds meer ziet en ons als trekker daarin erkent: empowered by Amersfoort. Dan gaan we echt flinke stappen zetten. Waarom zouden wij niet het Silicon Valley van ruimtelijke vraagstukken en geo-data kunnen zijn? Ik roep dat al de hele tijd, maar nu gaat het echt gebeuren.’
Koşer Kaya: ‘Dat is een belangrijke basis, maar je moet het vervolgens vertalen. Je kunt meten en denken het te weten, maar je moet het wel toepassen en kijken of het werkt. Daar ligt de absolute waarde van Earth Valley.’
Van Daal: ‘We hebben geluk met Amersfoort als startmotor, de animo is groot. Bij de startbijeenkomst werd brede steun toegezegd door de gedeputeerde van de provincie Robert Strijk en een aantal directeuren van Arcadis en Royal HaskoningDHV, die allemaal het belang van het ecosysteem benadrukten. Ook Sweco steunt het initiatief. Dat geldt eveneens voor Wilco Hazeleger, decaan Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht, die tijdens het event optrad als spreker. En zo zijn er veel meer voorbeelden. Het leuke is: iedereen die we in een paar minuten onze pitch voorleggen, zegt: klopt, deze expertise is in onze regio enorm. Fijn om die bevestiging te krijgen én dat ze vervolgens zeggen: we doen mee. Het voelt alsof elke week een nieuw puzzelstukje op zijn plaats valt.’
Bolsius: ‘De kunst is om al die mensen in het vakgebied te informeren, die er misschien nooit zo over nagedacht hebben en ineens een eureka-moment beleven.’
Van Daal: ‘We gaan een nieuwe fase in om met Earth Valley landelijke bekendheid te creëren. Daarbij zijn vooral de grotere bedrijven in combinatie met de overheidspartijen en de kennisinstellingen belangrijk. Maar de innovatiekracht die ervoor zorgt dat Earth Valley gaat groeien komt straks vooral bij de specialistische bedrijven vandaan. Samen gaan we toonaangevende consortia van bedrijven creëren die kunnen aanhaken bij grotere fondsen die klaargezet worden om de maatschappelijke thema’s op te pakken, met substantiële bedragen voor innovatie.’
Koşer Kaya: ‘Er komt nog een officiële kick-off in maart, maar op de startbijeenkomst was goed te merken hoeveel positieve energie al die bedrijven en kennisinstellingen hebben. De grondhouding van: we gaan dit samen trekken. Een van de ondernemers kwam met een mooie vergelijking met het sterrenstelsel. Vroeger gaf dat de data op basis waarvan we de tijd bepaalden en de weg vonden. Nu hebben we al deze bedrijven bijeen en zijn dat onze sterren, met al hun specialistische kennis en slim uitgedachte innovaties waardoor we maatschappelijke opgaven in samenhang kunnen beoordelen. Dat is het nieuwe sterrenstelsel dat we hier hebben.’
We zijn die werelden met elkaar gaan verbinden. Dat is in een enorme stroomversnelling gekomen sinds we al die digitale gegevens koppelen aan al die maatschappelijke vraagstukken. Het is mooi te zien hoe dingen nu bij elkaar komen in Earth Valley.
Lucas Bolsius, burgemeester Amersfoort
Fotograaf afbeelding header: Edwin van Wanrooij
